Heeft u recht op inzage in het politiedossier voor het eerste verhoor als verdachte?
Als je verdachte bent dan heb je het recht om de processtukken in te zien. Je hebt recht op kennisneming van de processtukken, nog voordat je feitelijk wordt verhoord. Het staat gewoon in de wet en is ook gewoon een kwestie van een eerlijk proces zoals bedoeld in Artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (artikel 6 EVRM).
Sinds 1 januari 2013 is de Wet herziening regels processtukken in strafzaken in werking getreden. In artikel 30 daarvan staat: De kennisneming van de processtukken wordt de verdachte op diens verzoek tijdens het voorbereidende onderzoek verleend door de officier van justitie. De kennisneming wordt de verdachte in elk geval toegestaan vanaf het eerste verhoor na aanhouding.
In de daarbij behorende memorie van toelichting staat: Het huidige artikel 30 Sv biedt de verdachte een in beginsel onbeperkte bevoegdheid tot kennisneming van de processtukken. De verdachte kan daardoor al vroeg worden geïnformeerd over het verloop en de resultaten van het opsporingsonderzoek. Hij kan gebruik maken van zijn verdedigingsrechten en op die manier een bijdrage leveren aan de waarheidsvinding. Zo is het mogelijk dat de verdachte na inzage van de processtukken verzoekt om de verrichting van enig onderzoek door de rechter-commissaris. Daarmee kan worden voorkomen dat de zaak later ter terechtzitting wordt aangehouden voor nader onderzoek.
Artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (artikel 6 EVRM) geeft een ieder recht op een eerlijk proces. Hoewel daar niet iets staat over de processtukken staat in artikel 6, derde lid, onder b, dat een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, het recht heeft te beschikken over de tijd en faciliteiten die nodig zijn voor de voorbereiding van zijn verdediging. Er is ook rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) waaruit blijkt dat het recht op kennisneming van de processtukken een gevolg is van het recht op een eerlijk proces en het daarop gebaseerde recht op ‘equality of arms’.
De praktijk:
Bij de politie denkt men daar vaak heel anders over. Het is een oude ingeroeste gewoonte om te weigeren om de processtukken te geven. Je zou daardoor te weten komen wat anderen in de strafzaak hebben verklaard, zodat je kunt voorbereiden op het verhoor en je de verklaring kunt aanpassen aan andere verklaringen.
Liever geeft men pas het dossier als het voor jou al te laat is, je bent “afgehoord” en er al “een zaak” is. Met “een zaak” bedoelt men een dossier waarin meestal, na de bekennende verklaring van jou als verdachte, al voldoende zit om je te kunnen veroordelen.
In het beste geval verwijzen ze je door naar de officier van justitie. Je moet dat dan schriftelijk doen en het kost al snel een paar dagen voordat er een reactie is.
Als je dus pas aan het begin van het verhoor of tijdens het verhoor vraagt om inzage in de verklaringen van de aangever, getuigen en de overige stukken uit het politiedossier dan krijg je dat dus
meestal niet.
Hoe hier mee om te gaan?
Je moet het om te beginnen ruim voor het verhoor regelen. Als je een uitnodiging voor een verhoor krijgt dan is het zinvol om uit te vissen wie de Officier van Justitie is. In de praktijk werkt het het handigst als een strafrechtadvocaat dat uitzoekt en het verzoek om de processtukken neerlegt bij de Officier van Justitie. Het voordeel daarvan is dat politie en officier van justitie dan ook weten dat er al een strafrechtadvocaat mee bezig is, en men ook wet meer rekening gaat houden met de belangen van de verdediging.
Als je het verzoek tot inzage in het politiedossier via de officiële weg hebt ingediend bij de officier van justitie wordt dat ook niet altijd toegewezen in verband met het onderzoeksbelang. Daar kan je dan weer bezwaar tegen maken bij de rechter.
Als je het dan nog steeds niet krijgt dan is er een extra reden om je tijdens het verhoor te beroepen op jouw zwijgrecht. Je kan dan tevens laten noteren dat je je op grond van artikel 30 lid 1 Sv, voordat je enige verklaring aflegt, eerst inzage wil hebben in de processtukken.
Otto Bondam (vrijdag, 28 april 2023 00:30)
Ja, ik stel mij dan als raadsman, teken verzet aan tegen de strafbeschikking op nader aan te voeren gronden en vraag het dossier op. Meestal heb ik het strafdossier dan binnen 1 a 2 dagen.
Werner (vrijdag, 28 april 2023 00:26)
heb je bij een strafbeschikking ook recht op je dossier? En hoe werkt dit dan, want je hebt maar 2 weken om verzet aan te tekenen.
leo (woensdag, 08 maart 2023 10:42)
ik begrijp het. dus als je afdwingt krijg je het wel.
anderzijds als je blijft vragen maak je ook slapende honden wakker natuurlijk. ( als er nog geen afdoening bekend is dan )
Otto Bondam (dinsdag, 07 maart 2023 00:52)
Hoi Leo
Ik verwijs naar een elders op mijn site te vinden rapport van de Nationale Ombudsman, datum 17 januari 2022, publicatienummer 2022/016
Wat vindt de Nationale ombudsman van de klacht over gang van zaken rond weigering van stukken?
27. In dit geval is tussen de melding aan de politie over een ruzie en de sepotbeslissing van het OM slechts een etmaal verstreken. Daardoor heeft verzoeker de informatie waarmee hij zijn klacht over de afhandeling van de verdenking wilde onderbouwen, niet kunnen ontvangen in de fase van het onderzoek waarin hij als verdachte recht had op die informatie. Toen verzoeker tegen de (motivering van) de beslissing over zijn betrokkenheid bij een misdrijf bezwaar maakte via een Awb-klachtprocedure, wilde de hoofdofficier hem niet op grond van strafvorderlijke bepalingen informeren over de inhoud van de stukken waarop de beslissing is gebaseerd.
28. De advocaat baseerde zijn verzoek om stukken oorspronkelijk op artikel 30 Sv. Dat is de grondslag waarop aan een advocaat dossierstukken kunnen worden verstrekt wanneer hij zich stelt als raadsman van een verdachte. De advocaat was op dat moment, kort na de aanhouding van zijn cliënt, kennelijk er niet mee bekend dat de strafzaak al met een sepot was afgehandeld. Art. 30 Sv gaat over toegang van een verdachte tot stukken tijdens het voorbereidend onderzoek. Het lijkt niet de bedoeling te zijn geweest dat de voormalige verdachte na afsluiting van de strafzaak nog rechten kan ontlenen aan die bepaling. Maar volgens de ombudsman hoeft dat niet te betekenen dat, zoals het OM vindt, dat art. 30 Sv een beletsel vormt om een (ex-)verdachte te laten kennisnemen van (gedeelten van) zijn strafdossier indien deze klaagt over de beslissing waarmee het OM de strafzaak tegen hem heeft afgesloten.
29. Terecht heeft de hoofdofficier zich bij behandeling van de klacht niet beperkt tot de bepaling waarop de advocaat het verzoek om stukken baseerde; hij heeft ook een mogelijke andere basis voor kennisneming van informatie uit het strafdossier onderzocht: de Wjsg. Echter, het OM heeft zich georiënteerd op de bepalingen uit de Wjsg die gelden voor verstrekking van strafvorderlijke (persoons)gegevens aan ánderen dan degene om wiens gegevens het gaat, met name op art. 39f Wjsg. Deze bepaling stelt strenge voorwaarden voor verstrekking, dit ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de (ex-)verdachte of veroordeelde. In deze zaak zijn die voorwaarden ten onrechte in stelling gebracht tégen de ex-verdachte, verzoeker.
30. Voor kennisneming door de betrokkene/ex-verdachte geldt een andere systematiek: degene over wie strafvorderlijke gegevens worden verwerkt heeft op grond van art. 39 i Wjsg recht op inzage van die persoonsgegevens. Zonder toelichting heeft het OM gesteld dat voor een dergelijke inzage een in de wet genoemde "grondslag" of doel, bijvoorbeeld klachtbehandeling is vereist. De Nationale ombudsman kan dit niet plaatsen: het wijkt af van de werkwijze van het OM zoals de ombudsman die kent uit eerdere klachtdossiers, het is niet te rijmen met rechtspraak over dit onderwerp12 en is niet te verenigen met de achtergrond van de afdeling van de Wjsg over "rechten van betrokkene": EU-regelgeving inzake persoonsgegevens.13
Conclusie 31. Het is een vereiste van behoorlijkheid dat de overheid de burger de mogelijkheid geeft om zijn procedurele kansen te benutten en daarbij zorgt voor een eerlijke gang van zaken. De Nationale ombudsman is van oordeel dat het OM heeft gehandeld in strijd met dit vereiste van fair play door eerst niet te reageren op het verzoek om stukken en vervolgens kennisneming met onjuiste argumenten af te houden. Als gevolg van dit handelen en nalaten heeft verzoeker niet de kans gekregen om de klacht te onderbouwen op de wijze zoals hij dat nodig vond. Doordat een tijdige en uitdrukkelijke beslissing uitbleef, kon hij daar niet tegen opkomen. Van een behoorlijk handelende overheidsinstantie had bovendien een houding mogen verwacht waarin met de betrokken burger wordt gezocht naar een passende oplossing voor zijn vraag. De wijze waarop het OM het verzoek om stukken heeft opgepakt is niet behoorlijk
De conclusie is dat je als je het op de juiste manier aanpakt je uiteindelijk wel gelijk gaat krijgen maar dat je soms wel wat geduld moet hebben....
Leo (zaterdag, 04 maart 2023 19:37)
Hoi Otto,
Wat vreemd dat ze na een sepot de stukken niet meer willen geven. Kan hier geen bezwaar tegen worden gemaakt dan. Als je als verdachte bijvoorbeeld in verzekering bent gesteld, er opsporingsmethoden zijn gebruikt, dan moet een advocaat toch kunnen zien of dit terecht is gebeurd?
Daarbij lees en hoor ik met regelmaat dat ze geen dossier willen vrijgeven. Na verschillende keren vragen en het dan na een sepot weigeren moet toch aan te vechten zijn?
Otto Bondam (donderdag, 02 maart 2023 00:18)
Beste Leo
dit is een reactie die ik kort geleden kreeg in een nog maar net geseponeerde zaak:
"Geachte heer/mevrouw
In reactie op uw verzoek (stelbrief) deel ik u het volgende mede. Ik heb u zojuist geregistreerd bij deze zaak, echter zonder verstrekking van stukken.
De reden hiervan is dat de zaak is geseponeerd op grond van onvoldoende bewijs, sepot 02. In principe worden er geen stukken meer verstrekt als een zaak is geseponeerd. Wel doe ik u hierbij een afschrift van de sepotbrief aan uw cliënt.
Mocht u toch (nadere) stukken wensen, dan verzoek ik u om een gemotiveerde mail te sturent.a.v. de privacy-adviseur van het Openbaar Ministerie.
Ik hoop u hiermee van dienst te zijn geweest.
Met vriendelijke groet,
Openbaar Ministerie"
Zoals je ziet wordt het na het sepot direct al lastiger om het dossier op te vragen . Ik doe het daarom altijd zo spoedig mogelijk. Het gaat wel lukken maar ik zit nooit te wachten op onnodig geneuzel.
Met vriendelijke groet
Otto Bondam
Ikwilgeenstrafbad.nl
Otto Bondam (maandag, 20 februari 2023 22:09)
Zolang als je verdachte bent heb je in beginsel recht op de processtukken. Daarna wordt het een stuk lastiger. Ik probeer onnodige discussies te voorkomen en vraag het op tijd op.
Leo (zaterdag, 18 februari 2023 19:39)
Ik wil graag even reageren. Als een zaak geseponeerd is kun je toch een geding aanspannen. Je hebt er gewoon recht op, wat men ook doet met de zaak.
Otto Bondam (maandag, 13 februari 2023 11:03)
Dag Geert, als je zelf verdachte bent dan heb je al recht op de stukken direct na het verhoor. Als de zaak geseponeerd gaat worden dan wordt het na het sepot in de praktijk veel lastiger om de stukken nog te krijgen.Dus als je ze wil hebben kan je ze maar beter snel laten opvragen.
Geert (maandag, 13 februari 2023 10:10)
Ik kwam op dit blog terecht en had een vraag:
als het een dossier compleet is en er alleen nog een beslissing moet worden genomen over de afdoening maar het dossier nog niet is vrijgegeven. Hoe lang duurt dit dan meestal nog voor er een beslissing wordt genomen en het dossier wordt vrijgegeven?
Otto Bondam (dinsdag, 24 januari 2023 14:45)
dan moet je mij maar even bellen en kijk ik wel wat er aan de hand is.
Werner (zondag, 22 januari 2023 22:03)
en als je het ook niet krijgt als het dossier al bij het om ligt?